بسم‌الله الرحمن الرحيم

با عرض سلام، ادب و احترام، خير مقدم، عرض مي‌كنم به ميهمانان گرامي، اعضاي محترم هيأت عامل بانك مركزي، رؤسا و معاونان محترم دانشگاه‌ها، اعضاي محترم هيأت علمي دانشگاه‌ها، مديران عامل و اعضاي محترم هيأت مديره بانك‌ها و مؤسسات مالي و اعتباري، مديران، كارشناسان، متخصصين بانكي، دانشجويان، دانش پژوهان و كليه عزيزاني كه بعضاً از راههاي دور در اين محفل علمي حضور دارند. تشكر ويژه دارم از كليه افرادي كه به نحوي در برگزاري اين همايش نقش داشتند، به ويژه از مقام رياست، قائم مقام و معاون اداري و مالي بانك مركزي، روابط عمومي از همكاران گرامي شركت ملي انفورماتيك، به ويژه آقاي عيدي مراد، مديرعامل محترم اين شركت كه حمايت مالي برگزاري اين همايش را عهده دار بوده‌اند.

عزيران استحضار دارند كه قرن اخير شاهد تحولات و تغييرات سريع و بي‌سابقه‌اي در حوزه‌هاي گوناگون دانش بشري، به خصوص در حوزه الكترونيك و فناوري اطلاعات (IT) و به كارگيري آن در صنعت بانكداري، بوده است. سرعت اين تغييرات و تحولات به‌گونه‌اي است كه برخي آن را عصر انفجار اختراعات، اكتشافات و ابداعات بشر ناميده‌اند. سيرتكاملي بانكداري مجازي الكترونيكي، كه سبب نوآوري، يافته‌هاي جديد و ارائه خدمات و محصولات جديد بانكي شده است، ابتدا به صورت پرداخت‌هاي ساده الكترونيكي، سپس ديجيتالي و اكنون در مسير بانكداري مجازي به حركت مداوم و مستمر خود ادامه مي‌دهد.

پرداخت‌هاي ساده اكترونيكي از نيمه دوم دهه 1900 در كشورهاي صنعتي، به ويژه بانك‌هاي فدرال رزرو آمريكا، آغاز شد و تا دهه 1970 به حركت تدريجي خود ادامه داد و بالاخره در اين دهه زيرساخت‌هاي استفاده از پول الكترونيكي فراهم شد، و از دهه 1980 بانكداري الكترونيكي به صورت امروزي آغاز شد. در سال 1983، براي اولين بار، چهار بانك Citibank, Chase Manhattan, Chemical, Manufacturers Hanover، در نيويورك به ارائه برخي از خدمات بانكداري الكترونيكي پرداختند. در اروپا بعد از سال 1983 تعدادي از بانكهاي اروپايي مانند Bank of  Scotland   وNBS به ارائه خدمات بانكداري الكترونيكي پرداختند. و بالاخره در سال 1994 مؤسسه اعتباري Stanford Federal Credit Union كليه عمليات بانكي خود را به صورت الكترونيكي ارائه كرد. كشورهاي پيشرفته صنعتي از آن هنگام تا كنون تغييرات و تحولات بي‌سابقه‌اي را در اين حوزه از بانكداري تجربه كرده‌اند. ضمناً كليه عمليات بانكداري مجازي در آمريكا در چارچوب قانون انتقال وجوه الكترونيكي، كه براساس گزارش Garthner Group ازكل جمعيت آمريكا در سال 1999 فقط 4% درصد، در سال 2004 تعداد 31 درصد، و در سال 2008 تعداد 47 درصد از خدمات بانكداري الكترونيك استفاده مي‌كردند.

اولين جلسه شوراي راهبردي همايش در تاريخ نهم مهرماه1393 برگزار و از اين تاريخ رسماً فعاليت‌ها و اقدامات لازم براي برگزاري همايش شروع شد. در مهر ماه دبيرخانه همايش در محل مؤسسه عالي آموزش بانكداري ايران مستقر و ساماندهي گرديد. با توجه به محدوديت‌ زماني تا تاريخ برگزاري همايش ضمن برگزاري جلسات فشرده كارگروه‌هاي علمي و اجرايي، كه اولين آن در مورخ بيست و سوم مهرماه 1393 تشكيل شد، اقدامات لازم جهت فراخوان مقالات، دريافت و داوري و ارزيابي مقالات صورت گرفت. در مجموع در موعد مقرر 61 اصل مقاله براي دبيرخانه همايش ارسال گرديد كه پس از ارزيابي مقالات توسط داوران 9 مقاله در اولويت قرار گرفت. همچنين از يك نفر از متخصصين داراي فعاليت پژوهشي و تحقيقاتي در حوزه بانكداري الكترونيك و مجازي درخواست شد تا ماحصل تحقيقات خود را به صورت سخنراني تخصصي و كتابي در همايش ارائه دهند.

در ايران اولين اقدام عملي بانكداري الكترونيكي در سال 1350 توسط بانك تهران انجام شد. اواخر دهه 1360 بانك ‌هاي كشور با كاربرد رايانه شخصي و اتوماسيون آشنا شدند. طرح جامعه اتوماسيون بانكي در سال 1372 در مجمع عمومي بانك‌ها به تصويب رسيد و بانكداري الكترونيكي شكل قانوني و رسمي به خود گرفت. در خرداد ماه 1381 مجموعه مقررات حاكم بر مركز شبكه تبادل اطلاعات بين بانكي مرسوم به شتاب به تصويب رسيد و ار اين طريق مقدمات زير ساخت بانكداري الكترونيكي فراهم شد.


در نتيجه تلاش‌هاي مداوم و مستمر بانك مركزي جمهوري اسلامي ايران امروز شاهد سيستم‌هاي الكترونيكي ديگري همچون سامانه حواله الكترونيكي بين بانكي (سحاب) (1385)، سامانه تسويه ناخالص آني (ساتنا) (1385)، سامانه پاياپاي الكترونيكي (پايا)، سامانه تسويه اوراق بهادار الكترونيكي(تابا)، يكپارچه سازي حسابها و ايجاد شناسه حساب بانكي ايران (شبا)، شاپرك، سپام، چكاوك هستيم.

علاوه بر اين، طي اين دوره كوتاه تغييرات قابل توجهي نيز در به كارگيري برخي ابزارهاي نوين بانكي را شاهد هستيم. 

براي نمونه:

براساس آمار بانك مركزي (از سايت رسمي بانك مركزي):

براساس آمار بانك مركزي (از سايت رسمي بانك مركزي):

تعداد تراكنش‌هاي بانكي طي سال 1392 بالغ بر 10 ميليارد و تعداد تراكنش‌هاي بانكي طي ده ماهه سال 1393، يعني دي ماه، بالغ بر 10 ميليارد تراكنش بوده است. يعني رشد معادل 33 درصدي داشته است. متوسط تراكنش‌هاي روزانه طي اين مدت بالغ بر 7/35 ميليون تراكنش در روز بوده است. كه اگر تراكنش‌هاي مربوط به پرداخت يارانه با ضرايب 7/2 به آن اضافه شود تراكنش‌هاي روزانه بيش از 90 ميليون تراكنش در روز خواهدشد.

نقل از : (دكتر يعسوبي معاون سرمايه گذاري شركت ملي انفورماتيك)

لازم به ذكر است كه در حال حاضر بانكهاي دولتي و غيردولتي هر يك داراي بانكداري الكترونيكي خاص خود هستند. به عنوان نمونه بانك ملي با طرح سيبا، بانك تجارت با طرح SGB ، بانك صنعت و معدن با طرح حامي، بانك صادرات با طرح سپهر، بانك رفاه با طرح جاري همراه، بانك كشاورزي با طرح مهر، بانك ملت با طرح جام و بانك‌هاي خصوصي با طرح بانكداري 24 ساعته و به صورت مستقل، بانكداري الكترونيكي را در حوزه تحت پوشش خود تجربه كرده و مي‌كنند.

بانك مجازي، در واقع نسل نويني از بانكداري هستند كه بدون دخالت انسان (كارمند شعبه) به عمليات بانكي مي‌پردازد، و با استفاده از آخرين دستاوردهاي فناوري اطلاعات و ارتباطات و بي‌نياز از شعب فيزيكي، مي‌توانند محصولات و خدمات خود را بي‌وقفه، در تمام ساعات شبانه روز و در هفت روز هفته (حتي در ايام تعطيلات) به عموم مردم و سازمان‌ها در اقصي نقاط كشور و جهان، با هزينة كم‌تر و سرعت و كارآيي بيشتر ارايه كنند.

از اينرو، بانك مجازي، بانكي فيزيكي است كه كنترل و مديريت آن مبتني بر فناوري اطلاعات است خدمات و محصولات آن بصورت الكترونيكي قابل ارائه بوده و سيستم ارزشيابي و نظارت آن هوشمند مي‌باشد. در بانك مجازي، تنوع خدمات و محصولات، نظام ارزشيابي و اداره بانك با ساير بانك‌ها تفاوتي ندارد. تنها از قابليت‌هاي فناوري اطلاعات براي ارائه كيفي خدمات و محصولات و ايجاد رابطه بهتر بين بانك و مشتري استفاده مي‌شود.

بديهي است اين روش بانكداري به سبب مزاياي متعددي كه دارد، در جهان، به ويژه در كشورهاي پيشرفته صنعتي و توسعه يافته كه از نظر نرم‌افزار، سخت افزار، و زيرساخت‌هاي الكترونيكي با محدوديت و مشكلات كم‌تري روبه‌رو هستند، بيشتر مورد توجه و استقبال قرار گرفته است.

امروزه بسياري از بنگاههاي اقتصادي براي كاهش هزينه، جلب مشتري، و به دست آوردن سهم بيشتري از بازارهاي داخلي و بين‌المللي محصولات و خدمات خود را به صورت مجازي ارايه مي‌كنند. صنعت بانكداري عامل مهمي در حصول اين موفقيت بنگاههاي اقتصادي هستند و به سرعت در راستاي بانكداري مجازي گام بر مي‌دارند.

لازم به ذكر است كه امروزه شيوه بانكداري در جهان تغيير كرده است. در حال حاضر بانك‌هاي بزرگ و صاحب نام دنيا، از طريق ايجاد هولدينگ‌هاي مالي، فعاليت‌هاي خود را توسعه داده و با استفاده از روش‌هاي گوناگون بانكداري، از قبيل بانكداري اختصاصي، بانكداري شركتي، بانكداري سرمايه‌گذاري، بانكداري بين‌الملل، بانكداري اسلامي و بسياري از فعاليت‌هاي ديگر مالي و خدماتي غيربانكي، محصولات و خدمات بسيار زياد و متنوعي را با اخذ كارمزد خدمات، به مشتريان خود ارايه مي‌دهند. 

اين گونه بانك‌ها، برخلاف بانك‌هاي سنتي كه عمدة درآمدشان را از طريق واسطه‌گري بين سپرده‌گذاران و استفاده كنندگان از تسهيلات اعتباري به دست مي‌ آورند، بخش اعظم درآمدشان كارمزد خدمات است كه از محل فروش محصولات و ارايه خدمات گستردة بانكي و غيربانكي به روش‌هاي ذكر شده، حاصل مي‌شود. استفاده از بانكداري مجازي هم با اين شيوه از فعاليت‌هاي مالي و خدماتي، سازگاري بيشتري دارد. چون به اين طريق بانك مي‌تواند مشتريان بيشتري را در اقصي نقاط كشور و جهان براي محصولات و خدمات متنوع و متعدد خود جلب كند و سهم بيشتري را از بازار رقابت داخلي و جهاني به دست آورد.

بانكداري الكترونيكي در كشور ما، با خودكارسازي (اتوماسيون) فرآيندها و روش‌هاي انجام كار آغاز شده و به تدريج، با طي مراحل مختلف، در جهت تكامل گام برداشته است- گرچه هنوز با بانكداري مجازي، به لحاظ كامل نبودن زير ساخت‌هاي لازم الكترونيكي و وجود موانع قانوني، فني (نرم‌افزاري، سخت افزاري و مغز افزاري، كندي سرعت و قطع مكرر اينترنت)، امنيتي و فرهنگي، فاصله داريم. ناگفته نماند كه نظام بانكي كشور، گام‌هاي شايان توجهي را با هدايت بانك مركزي برداشته و با انجام اقدامات و تمهيدات مناسب و الكترونيكي كردن فعاليت‌ها و محصولات و خدمات بانكي و نظام پرداخت‌ها و تسويه حساب بين‌ بانكي و بسيار از اقدامات ديگر كه ذكر همة آن‌ها موجب اطالة كلام خواهد شد، مقدمات لازم را براي ايجاد بانكداري مجازي فراهم كرده است؛ اما بايد اذعان نمود كه اين اقدامات گرچه لازم بوده، ليكن كافي نبوده است و ضرورت دارد كه گام‌هاي بلند‌تر و سريع‌تري براي رفع موانع موجود برداشته شود.

در كشورما آنچه تاكنون تحت عنوان بانكداري مجازي در شبكه بانكي پياده شده است، در واقع نوعي از بانكداري است كه به بانكداري تركيبي موسوم است. يعني برخي از فعاليت‌ها و خدمات و محصولات بانكي در شعب بانك انجام مي شود و برخي ديگر به صورت مجازي صورت مي گيرد كه با بانكداري مجازي به صورت كامل و يكپارچه (بانكدراي بدون شعبه) تفاوت دارد. اين تفاوت را مي‌توان در افزايش تعداد شعب بانك‌ها و مؤسسات مالي و اعتباري به خوبي مشاهده كرد. در حالي كه بانك‌هاي كشورهاي پيشرفته صنعتي، به موازات توسعه فعاليت‌هاي مجازي، تعداد شعب خود را به مقدار شايان توجهي كاهش داده‌اند، در كشور ما توسعه فعاليت‌هاي الكترونيكي و مجازي با توسعه و افزايش تعداد شعب همراه بوده است.

بي‌ترديد، دانشگاه‌ها، پژوهشكده‌ها و مؤسسات دانش بنيان، به عنوا توليدكننده علم و فناوري توسعه دهندة آن، نقش بسيار مهمي در تحولات و پيشرفت‌هاي علمي و تكنولوژيكي دارند، بسياري از نوآوري‌ها، ابداعات، اختراعات و نظريه‌هاي جديد علمي و تحولاتي كه در زندگي بشر امروز ايجاد شده است، مرهون تحقيقات و پژوهش‌هاي ارزشمندي است كه توسط اساتيد و پژوهشگران خستگي‌ناپذير در دانشگاه‌ها، مؤسسات عالي آموزشي و پژوهشكده‌ها انجام پذيرفته است.

دانشگاه‌ها و مراكز علمي و پژوهشي، به عنوان مخزن فكري ارزشمند جامعه، مي‌توانند با توليد علوم و فنون مورد نياز بانكداري مجازي، در زمينه‌هاي الكترونيكي، شبكه‌هاي ارتباطي، فناوري اطلاعات و با آموزش و پرورش نيروي انساي ماهر و متخصص مورد نياز، و ارايه راهكارهاي قابل اجرا براي رفع موانع و مشكلات موجود، بسترهاي لازم براي پياده‌سازي بانكداري مجازي را فراهم كنند و كشور را از اتكاء به مؤسسات و سازمان‌هاي برون مرزي بي‌نياز سازند. البته براي توفيق در اين امر مهم و حياتي، همكاري و ارتباط نزديك بانك‌ها با دانشگاه‌ها و مراكز علمي و تحقيقاتي از يك سو و همكاري و همياري دانشگاه‌ها، پژوهشكده‌ها و مؤسسات دانش بنيان، از سوي ديگر ضرورت دارد و تنها از اين طريق است كه مي‌توان به هدف هم‌افزايي در توسعه بانكداري مجازي دست يافت.

با توجه به نكات پيشگفت و مزيت‌هاي فراواني كه بانكداري مجازي براي بانك‌ها و مؤسسات مالي و اعتباري و مشتريان آن‌ها دارد، و با عنايت به اين‌كه در دنياي امروز بسياري از مبادلات تجاري و بانكي از طريق اينترنت و بانكداري مجازي انجام مي‌شود، و ايجاد و توسعه اين نوع بانكداري مي‌تواند توسعه تجارت و كسب و كارها الكترونيكي را به ميزان قابل توجهي تسهيل نمايد، نياز به هم‌افزايي دانشگاه‌ها و بانك‌ها براي توسعه بانكداري مجازي، بيش از پيش احساس مي‌شود.

مؤسسه عالي آموزش بانكداري ايران مفتخر است كه دومين همايش هم‌افزايي دانشگاه‌ها و بانك‌ها در توسعه بانكداري مجازي را با همكاري شركت ملي انفورماتيك برگزار مي‌كند و انتظار ما اين است كه سخنراني‌ها، مقالات علمي و مباحثي كه در ميزگرد تخصصي اين همايش مطرح خواهد شد بتواند در ايجاد و تقويت هم‌افزايي دانشگاه‌ها و بانك‌ها و توسعه بانكداري مجازي در كشورمان مفيد و مؤثر واقع شود.

در پايان لازم مي‌دانم از مساعي و كوشش‌هاي شوراي راهبردي، كارگروه علمي، هيأت داوران، كارگروه اجرايي، به ويژه جناب آقاي مهندس عابديني ازشركت ملي انفورماتيك كه افزون بر حمايت مالي، در برگزاري اين همايش همكاري و مشاركت فعال داشته‌اند از معاونت فناوري رياست جمهوري ، پارك فناوري پرديس، دانشگاه صنعتي شريف، دانشگاه خواجه نصيرالدين طوسي، دانشگاه شهيدبهشتي، دانشگاه تهران، دانشگاه علم و صنعت و بانك‌هاي صادرات، سينا، از سخنرانان، ارايه كنندگان مقالات و اعضاي شركت كننده در ميزگرد تخصصي و از تمام عزيزان شركت‌كننده در همايش، تشكر و قدرداني كنم. بي‌ترديد، بدون تلاش‌ها و كوشش‌هاي پيگير هيأت علمي و كاركنان خدوم مؤسسه عالي آموزش بانكداري، برگزاري يك چنين همايش باشكوهي ميسر نمي‌شد. بنابراين جا دارد مراتب سپاسگزاري و تشكر ويژه خود را به اين عزيزان ابلاغ نمايم. اميد است كه اين همايش بتواند اهميت و ضرورت همكاري و ارتباط نزديك بانك‌ها و با دانشگاه‌هاي كشور، براي ايجاد و توسعه بانكداري مجازي، را روشن نمايد و در آينده‌اي نزديك، با استفاده از بركات اين هم‌افزايي، شاهد پيشرفت‌هاي روزافزون در نظام بانكي كشور، به‌ويژه در صنعت بانكداري مجازي، باشيم.